Rusiya BMT-dən qovula bilər?
Polemika
Rusiya BMT-dən qovula bilər?
Ukraynaya açıq-açığına təcavüz edən, onun vətəndaşlarına qarşı faktiki terror və soyqırımı həyata keçirən Rusiya dövləti BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvüdür. Həmin qurum isə BMT-nin Nizamnaməsinə görə beynəlxalq sülhün və təhlükəsizliyin qorunmasında əsas məsuliyyət daşıyan daimi fəaliyyət göstərən ali orqanıdır.
Lakin xüsusən XXI əsrin əvvəllərindən bəri bəllidir ki, həmin ali orqanın üzvləri olan ilk növbədə ABŞ və Rusiya özləri planetdə beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyə ciddi təhdidlər yaradır. 2000-ci illərin əvvəlində və sonra ABŞ müxtəlif əsassız bəhanələrlə Əfqanıstan, İraq, Suriyanı və s. faktiki işğal etdi. 2014-cü ildən başlayaraq isə Rusiya müxtəlif bəhanələrlə Ukraynaya qarşı təcavüzlə məşğuldur. Krım faktiki dinc yolla ilhaq olunub. İndi isə genişmiqyaslı hərbi əməliyyatla bütöv Ukraynanın işğalına başlanıb. Yəni keçmişdə ABŞ, indi isə Rusiya özü TŞ üzvü olaraq BMT Nizamnaməsini pozub başqa bir ölkənin işğalına başlayıb. Bəs TŞ-nın belə daimi üzvü, indiki halda Rusiya həmin qurumdan niyə kənarlaşdırılmır?
Mövzu ilə bağlı Moderator.az-a açıqlamasında sabiq Xarici İşlər naziri Tofiq Zülfüqarov bunları söyləyib:
“Hazırda Rusiyanın BMT TŞ-nin daimi üzvlüyündən kənarlaşdırılması mümkün deyil. Problem ondadır ki, xeyli müddətdir, BMT-nin reforması deyilən bir proses çərçivəsində Təhlükəsizlik Şurasının sayı və funksiyaları barəsində fikirlər səslənməkdədir. Amma həmin islahatlar hansı şəkildə baş verəcək? Yəni onların nəhayətdə qəbul olunması da, hesab edirəm ki, məhz TŞ tərəfindən təsdiq olunmalıdır. Bu baxımdan, doğrusu, indiki mərhələdə BMT Nizamnaməsini pozan, planetdə təhlükəsizliyə ciddi təhlükə yaradan ölkənin, məsələn, indi Rusiyanın BMT TŞ-dan kənarlaşdırılma mexanizmlərini görmürəm. Hər halda bu, mənə məlum deyil. Amma II Dünya savaşından əvvəl oxşar bir təcrübə olmuşdu. I Dünya müharibəsindən sonra bir növ indiki BMT-nin funksiyalarını ilkin formada icra etməyə çalışan Birləşmiş Millətlər Liqası yarandı. Rusiya və ardınca SSRİ həmin quruma üzv oldu. Və bilirsiz ki, 1939-cu ildə Finlandiyaya təcavüzündən sonra SSRİ həmin təşkilatdan çıxarıldı. Sonra isə 1945-ci ildə BMT yarandıqda bu qurumun Təhlükəsizlik Şurasının üzvü oldu...
İndi isə hələlik BMT-də islahatlar gündəmdədir. Bildiyiniz kimi, BMT Baş Assambleyasının sessiyasında Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsinə qarşı qətnamə layihəsi müzakirə olunur. Həmin qətnamə 80-dən çox dövlət tərəfindən irəli sürülüb. Bu o deməkdir ki, artıq xeyli dəstək alıb və onun qəbul olunması gözlənilir. Ancaq bu sənədin mahiyyəti xeyli fərqlidir. Çünki BMT TŞ icra orqanıdır, amma Baş Assambleya parlament tipli bir orqandır. Orada heç bir üzv ölkədə veto hüququ olmur. Sadə texniki səsvermə ilə bu və ya digər qətnamə qəbul oluna bilər. Həm də BMT TŞ-nin qətnaməsindən fərqli olaraq bu qətnamə tövsiyə xarakterli olur. Halbuki, TŞ qətnaməsi imperativ xarakter daşıyır. Yəni mütləq icra olunmalıdır. Amma biz də Qarabağ təcrübəsindən yaxşı bilirik ki, heç TŞ qətnamələri də çox vaxt icra olunmur. Bir sözlə, bütün bunlar sadəcə olaraq Qərb və Rusiya arasında siyasi qarşıdurmanın bir formasıdır...”
